Geçen hafta ünlü Mısırlı arkeolog Dr Zahi Hawass tarafından açıklanan bulgunun önemi, Tutankamon’un mezarının neredeyse bir asır önce keşfedilmesiyle karşılaştırıldı.

Amenhotep III tarafından yaptırılan ve daha sonra torunu Tutankamon tarafından kullanılan şehrin kalıntıları tesadüfi bir keşifti. Geçen yıl eylül ayında, Hawass ve ekibi Tutankamon’un bir morg tapınağını arıyordu.

Bunun yerine, neredeyse üç buçuk bin yıldır kumların altında gizlenmiş, Mısır’da keşfedilen en büyük şehir olduğuna inanılan ve en önemlisi Mısır uygarlığının zirvesine tarihlenen Göz Kamaştırıcı Aten’i buldular. Şimdiye kadar Hawass’ın kazıları, çanak çömlek ve mücevherler, büyük bir fırın, mutfaklar ve bir mezarlık gibi günlük yaşamın araç ve nesneleriyle dolu odalar ortaya çıkardı.

Şehir ayrıca atölyeler ve endüstriyel, idari ve yerleşim alanlarının yanı sıra bugüne kadar üç saray içermektedir.

Eski Mısır, ” şehirsiz uygarlık ” olarak adlandırıldı. Bu konuda bildiklerimiz çoğunlukla mezarlardan ve tapınaklardan gelirken, Mezopotamya gibi Bronz Çağı’nın diğer büyük uygarlıkları büyük şehirleriyle ünlüdür.

Göz Kamaştırıcı Aten sadece büyüklüğü ve refah düzeyi açısından değil, aynı zamanda mükemmel koruma durumuyla da olağanüstüdür ve birçoklarının ona ” Eski Mısır’ın Pompei’si ” adını vermesine neden olur.

‘Kayıp Altın Şehir’in Mısır’da ortaya çıkarılan en büyük şehir olduğuna inanılıyor. 

EPA / Khaled Elfiqi

Amenhotep III’ün kuralı, Mısır tarihinin en zengin dönemlerinden biriydi . Bu şehir, yüzyıllardır Firavun döneminde kentsel, ev içi yaşamın özelliklerini anlamak için mücadele eden arkeologlar ve Mısırbilimciler için ölçülemez bir öneme sahip olacaktır .

Kentsel yaşamın temelleri üzerine bir üniversite dersi veriyorum ve eski Mısır’da şehircilik hakkında ne kadar az şey bildiğimiz öğrencilerimi her zaman şaşırttı.

İlk büyük şehirler ve onlarla birlikte ilk büyük medeniyetler , en az 5000 yıl önce Bronz Çağı’nın başında Mezopotamya (günümüzde Irak), İndus Vadisi (günümüz Hindistan ve Pakistan) ve Çin’deki büyük nehirlerin verimli vadileri boyunca ortaya çıktı.

Tıpkı günümüzdeki şehirler gibi, kamu altyapısı ve yolları sağladılar ve genellikle sanitasyon, eğitim, sağlık hizmetleri ve refaha erişim sağladılar. Sakinleri belirli mesleklerde uzmanlaştı, vergi ödedi ve yasalara uymak zorunda kaldı.

Ancak Nil, kentsel yaşam tarzını diğer büyük medeniyetlerin nehirleri gibi desteklemiyordu. Güvenilir bir sel modeline sahipti ve bu nedenle dünyadaki en uzun ikinci nehir, karmaşık mühendislik gerektirmeyen basit sulama yöntemlerine ve bakımı için büyük işçi gruplarına izin vererek kolayca evcilleştirilebilirdi. Bu, nüfusun ille de organize şehirlerde kümelenmesi gerekmediği anlamına geliyordu.

Fransız ressam Jacques Callot’un (1592 – 1635) Nil selinin aşındırması Ulusal Sanat Galerisi

Nagada ve Hierakonpolis gibi Erken Hanedanların (MÖ 3150-2680) kazıları, bize Tunç Çağı’nın ilk dönemlerindeki kentsel yaşamla ilgili bol miktarda bilgi sağladı. Ancak, bizi antik Roma’ya saldıran Attila Hunlarından ayırdığı sürece, Göz Kamaştırıcı Aten’den yaklaşık 1.600 yıl ayrılıyorlar.

Büyüleyici Aten’e yaş olarak daha yakın bir şehir, hakkında biraz daha fazla şey bildiğimiz, Amenhotep’in III oğlu Akhenaten’in kısa ömürlü başkenti, “Aten’in Ufku” veya Tell el-Amarna’dır . Amarna, sonsuza dek terk edilmeden önce yalnızca 14 yıl (MÖ 1346-1332) işlevseldi. İlk olarak 1714 yılında gezici bir Cizvit keşiş tarafından tanımlanmış ve son 100 yıldır aralıklarla kazılmıştır.

Erken Hanedanlık Dönemi’nden (MÖ 3150) Helenistik döneme (Büyük İskender’in MÖ 332’de Mısır’ı fethetmesinin ardından) kadar çok az Mısır şehri kazılmıştır. Bu, yerel kentsel yaşamın ve şehir planlamasının Firavun Mısır çalışmasında uzun süredir tartışmalı araştırma alanları olduğu anlamına geliyor.

Bilimsel topluluk sabırsızlıkla Akhenaten’in şehri ile babasının kurduğu yeni keşfedilen başkent arasında karşılaştırmalar yapmak için daha fazla bilgi bekliyor.

Aynı zamanda Muhteşem Amenhotep olarak da bilinen III.Amenhotep, MÖ 1386 ile 1349 arasında hüküm sürdü ve Mısır tarihinin en müreffeh hükümdarlarından biriydi.

Mısır, 18. Hanedanlığın dokuzuncu firavunu olarak hükümdarlığı sırasında, uluslararası gücünün zirvesine ulaştı ve benzeri görülmemiş bir ekonomik refah ve sanatsal ihtişam seviyesine tırmandı. Büyüklük vizyonu, daha sonra en azından Tutankamon ve Ay tarafından kullanıldığına inanılan büyük başkentinde ölümsüzleştirildi.

Aten’deki arkeolojik keşiflerden biri. AP aracılığıyla Zahi Hawass Mısırbilim Merkezi

2008 yılında, tarihte ilk kez , dünya sakinlerinin çoğu şehirlerde yaşıyordu . Yine de, küreselleşmeyle birlikte, modern şehirlerin “yaşanabilirliği” arasındaki farklar çarpıcıdır.

Toplum olarak, şehirlerin nereden geldiğini, nasıl oluştuğunu ve geleceğe yönelik dersler almak için geçmiş kentsel toplulukların gelişimini nasıl şekillendirdiğini anlamamız gerekiyor. Antik Mısırlıların zirvelerindeki günlük yaşamları hakkında bizi aydınlatmak için III. Amenhotep antik kentinden yayımlanacak araştırma ve bulguları sabırsızlıkla bekliyoruz.